Doanh thu và lợi nhuận ròng ban đầu như nhau trong khi kết cấu chi phí khác nhau:

Nhìn vào bảng số liệu trên, ta có thể thấy 2 Doanh nghiệp A và B cùng có chi phí là 1.800.000 nhưng kết cấu chi phí của 2 DN hoàn toàn khác nhau dẫn đến lãi trên biến phí cũng hoàn toàn khác nhau mặc dù lợi nhuận ròng như nhau: ​

Trường hợp 1: Giả sử khi doanh thu của cả 2 Doanh nghiệp đều tăng 40% thì lợi nhuận của 2 Doanh nghiệp sẽ thế nào?

Do chi phí cố định không thay đổi nên phần tăng thêm của lãi trên biến phí sẽ góp phần làm cho lợi nhuận của DN tăng lên. Khi doanh thu của 2 doanh nghiệp đều tăng 40% thì lợi nhuận của cả 2 doanh nghiệp cũng tăng, cụ thể:

• Doanh nghiệp A lợi nhuận tăng so với trước: 360.000 – 200.000 = 160.000, Tốc độ tăng lợi nhuận 80% (gấp 2 lần tốc độ tăng doanh thu).
• Doanh nghiệp B lợi nhuận tăng so với trước: 680.000 – 200.000 = 480.000, Tốc độ tăng lợi nhuận 240% (gấp 6 lần tốc độ tăng doanh thu).

​Trường hợp 2: Giả sử khi doanh thu của cả 2 Doanh nghiệp đều giảm 40% thì lợi nhuận của 2 Doanh nghiệp sẽ thế nào?

Khi doanh thu của 2 doanh nghiệp đều giảm 40% thì lợi nhuận của cả 2 doanh nghiệp cũng giảm, cụ thể:

• Doanh nghiệp A lợi nhuận giảm so với trước: 40.000 – 200.000 = -160.000, Tốc độ giảm lợi nhuận 80% gấp 2 lần tốc độ giảm doanh thu.
• Doanh nghiệp B lợi nhuận giảm so với trước: -280.000 – 200.000 = -480.000đ,Tốc độ giảm lợi nhuận 240% gấp 6 lần tốc độ giảm doanh thu.

Kết quả của 2 trường hợp trên được lý giải thế nào?

Nguyên nhân chính là do đòn bẩy kinh doanh: Là sự kết hợp giữa chi phí cố định và chi phí biến đổi trong việc điều hành doanh nghiệp. Đòn bẩy kinh doanh phản ánh mức độ sử dụng chi phí cố định trong tổng chi phí kinh doanh của DN. Tỷ trọng chi phí cố định lớn thì đòn bẩy kinh doanh lớn và ngược lại. Điều đó có nghĩa là, DN nào có kết cấu chi phí với phần chi phí cố định cao hơn thì DN đó có đòn bẩy kinh doanh lớn hơn và ngược lại.

​Tính toán cụ thể đòn bẩy kinh doanh với 2 Doanh nghiệp A và B:

• Doanh nghiệp B có độ lớn đòn bẩy kinh doanh lớn hơn doanh nghiệp A nên sự nhảy cảm của lãi (lỗ) đối với mức độ hoạt động sẽ cao hơn. Cụ thể: Khi doanh thu tăng 40% làm cho lợi nhuận của doanh nghiệp B tăng 240% trong khi đó lợi nhuận của doanh nghiệp A chỉ tăng 80%, ngược lại khi doanh thu giảm 40% làm cho lợi nhuận của doanh nghiệp B giảm 240% trong khi đó lợi nhuận của doanh nghiệp A chỉ giảm 80%.
• Tỷ trọng chi phí cố định của doanh nghiệp B cao hơn doanh nghiệp A, giúp cho doanh nghiệp B dễ dàng thích ứng khi tăng khối lượng sản phẩm tiêu thụ. Tuy nhiên, khi thị trường biến động (do cạnh tranh về chất lượng sản phẩm, giá cả hoặc nguyên nhân khác..) thì DN B sẽ đi đến phá sản nhanhhơn.
• DN A có tỷ trọng chi phí biến đổi thấp nên không thể đảm bảo khi tăng mức độ hoạt động vượt quá giới hạn, tốc độ tăng lợi nhuận thấp (vì phần lớn chiếm trong doanh thu là chi phí biến đổi). Tuy nhiên, sự biến động xấu đi của thị trường tiêu thụ dường như ảnh hưởng rất ít đến DN A. Mặt khác, do cơ cấu chi phí cố định thấp nên DN A dễ dàng xoay chuyển khi cần thiết.

Là nhà quản trị, khi chúng ta quyết định sử dụng định phí lớn trong tổng chi phí, chúng ta sẵn sàng với những sự khuyếch đại. Điều đó cũng đồng nghĩa nhiều rủi ro tiềm ẩn nếu sản lượng sụt giảm bởi đòn bẩy kinh doanh có tác động khuếch đại đồng thời sự thay đổi của lợi nhuận và rủi ro của DN.

Trên đây, Học Viện Quản Trị BOS đã chỉ rõ ảnh hưởng của cơ cấu chi phí (biến đổi, cố định) đến lợi nhuận của từng Doanh nghiệp khi doanh thu tăng giảm cùng một tỷ lệ %. Đó chính là tác động của đòn bẩy kinh doanh – Con dao 2 lưỡi khuếch đại rủi ro và lợi nhuận của DN.

Rất mong nhận được nhiều ý kiến, bình luận và bổ sung của các độc giả có hiểu biết và kinh nghiệm về vấn đề này.

Xem thêm các video quản trị tài chính và kinh doanh của Học Viện Quản Trị BOS:

• Làm sao để Doanh nghiệp vận hành trơn tru? Đâu là lời giải cho CEO?
• Chu Kỳ Dòng Tiền – Chìa Khóa Tăng Lợi Nhuận Và Giảm Nhu Cầu Vốn Lưu Động
• Kế Hoạch Dòng Tiền | Trợ Lý Đắc Lực Giúp Doanh Nghiệp Vận Hành Trơn Tru

Đăng ký để nhận bài viết, biểu mẫu, video miễn phí của Học Viện Quản Trị BOS

​​Download miễn phí nhiều tài liệu biểu mẫu quản lý DN, tài chính, nhân sự, hệ thống kế toán thuế & hàng trăm video bài giảng hay về quản trị, tài chính, nhân sự, kế toán, kiểm soát nội bộ dành cho Member… Vui lòng đăng ký tại đây để tải về!

Hà Quỳnh – Chủ tịch Học Viện Quản Trị BOS, Học Viện Quản Trị BOS